Duurzame impact maken met Systeemdenken & Design thinking

Whack a mole – we kennen waarschijnlijk allemaal momenten waarop we deze tactiek hanteren om zo snel mogelijk de uitdagingen die we waarnemen op te lossen. Op de lange termijn is dit vaak niet de meest effectieve óf duurzame oplossing. Vooral voor complexe situaties, de zogenoemde 'wicked problems', is het holistisch benaderen van volledige ecosystemen waardevol. Denk aan de uitdagingen op gebied van duurzaamheid.

Duurzame bedrijfsvoering wordt steeds belangrijker en de uitdagingen op het gebied van ESG moeten we in de grotere context plaatsen om ze structureel op te lossen. Een helikopterblik is nodig om alles te overzien. Dat is de kern van systeemdenken: vanuit een hoger perspectief in kaart brengen uit welke onderdelen een systeem bestaat en de interactie tussen de onderdelen in kaart brengen. Systeemdenken gaat niet over oppervlakkige oplossingen, maar over het vinden en aanpakken van onderliggende oorzaken. Daarbij zijn Design Thinking methodieken waardevol, omdat deze kunnen helpen om vanuit het perspectief van mens en gedrag impactvolle innovaties te creëren welke duurzame waarde leveren

Een voorbeeld waarbij de complexiteit van systemen en klantgedrag te zien is, is de tweedehands marktplaats Vinted. Enerzijds versterkt het gedrag van klanten zichzelf in een positieve feedback loop, waarbij meer mensen op zoek gaan naar mooie tweedehands items en hun eigen items een tweede leven geven. Anderzijds is er ook een negatieve feedback loop waarbij kleding na één keer dragen snel wordt doorverkocht zonder veel verlies. Deze dynamiek laat zien hoe complex systemen kunnen werken en hoe menselijk gedrag daarin een rol speelt.

Gelukkig geloven onderzoekers dat Vinted uiteindelijk bijdraagt aan de acceptatie van tweedehands kleding en dat het op de langere termijn een positief effect zal hebben. * Lees het artikel over Vinted

Met & voor de klant

De waarde die je levert voor klanten is de weg waarmee je een plek verovert in hun hoofd en hart. Mede daarom is het van cruciaal belang om verandering vanuit jouw organisatie vorm te geven op basis van wat je klant drijft en wat ze belangrijk vinden. Klanten hebben namelijk ook een belangrijke rol te vervullen in de duurzame transitie, maar gedragsverandering is niet gemakkelijk. Je kunt klanten bijvoorbeeld helpen bij het maken van duurzame keuzes, het aanpassen naar nieuwe routines of andere keuzes stimuleren middels het delen van informatie. Tijdens een recent evenement dat we als Kyden organiseerden ‘De klant of/en de wereld’ werd door deelnemers de benoemd dat organisaties best actiever mogen sturen op duurzame keuzes & gedrag bij hun klanten.

Door Klantgericht werken te combineren met systeemdenken en design thinking kunnen we oplossingen creëren die (financiële) waarde toevoegen, inspelen op de behoeften en verwachtingen van de klant, en daarnaast ook een duurzame verandering teweeg brengen.

Inspiratie om te beginnen

Als je aan de slag gaat is het van belang om naar het hele systeem te kijken en te voorkomen dat je in symptoom bestrijding vervalt. Binnen de systemen kan je op verschillende niveaus beginnen. Doel is om een diepere oorzaak te ontdekken voor bepaalde uitingen om dan daarvoor te gaan ontwerpen. Enkele mooie voorbeelden waar we van kunnen leren zijn:

1. ODA supermarkt in Noorwegen

ODA heeft de uitdaging aangepakt om duurzaam eten gemakkelijker te maken voor consumenten. Ze begrijpen dat er talloze factoren zijn waarmee rekening moet worden gehouden bij het maken van duurzame voedselkeuzes. Ze zijn begonnen met het inzichtelijk maken van de CO2 uitstoot van producten. Als gevolg hiervan zagen ze een daling in de verkoop van vleesproducten en een stijging in de verkoop van groente & fruit. Als positieve feedbackloop zou je in de toekomst kunnen verwachten dat leveranciers hun CO2 impact naar beneden brengen om zo de verkoop van hun producten te stimuleren t.o.v. andere leveranciers.

2. Zeeman en ’t Goed

Een ander mooi voorbeeld is de samenwerking tussen Zeeman en ’t Goed. Je kan bij Zeeman kleding inleveren die een nieuw leven krijgen via de kringloopwinkel ’t Goed. Hier wordt een selectie gemaakt tussen doorverkopen of recyclen. De samenwerking stopt hier niet! Tweedehands kleding van ’t Goed wordt ook ingekocht door Zeeman om te verkopen in hun winkels. Een samenwerking die de eigen krachten bundelt, waarbij tweedehands kleding een andere plek krijgt richting klanten en er oog is voor circulariteit. Zeeman die met een lage prijs duurzame keuzes bereikbaar wil maken voor iedereen en ’t Goed die zorgdraagt voor nieuwe banen door hergebruik. Dit doen ze als partners: passend bij de klant, gericht op systeemverandering en ingezet op gedragsaanpassing. Natuurlijk zou minder nieuwe kleding (fast fashion) kopen, nog altijd beter zijn!

De korte beschrijving van bovenstaande voorbeelden geeft een eerste aanzet tot denken, volledige systemen zijn veelal complexer.

Conclusie

De combinatie van systeemdenken en design thinking is een krachtige aanpak om duurzame en klantgerichte transformatie van producten en diensten te realiseren. Door inzicht te krijgen in de werking van systemen, klantgedrag vorm te geven en stakeholders actief te betrekken, kunnen innovatieve oplossingen worden ontworpen die niet alleen duurzaam zijn, maar ook waarde toevoegen voor klanten en aan de organisatie

In welk systeem opereer jij, wat zijn onderliggende dynamieken en kan je naar de oorzaak gaan van bepaalde gedragingen? Of speel je nog vooral Whack a Mole?

Nieuwsgierig naar systeemdenken of Design Thinking? Bespreek de mogelijkheden met Anika Siepel.

Anika Siepel

Senior Consultant