Conflicten zijn overal. Op kleine schaal – tussen buren – en op grotere schaal en over landsgrenzen heen – tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en staten. Als je de essentie van het conflict doorgrondt door niet het debat aan te gaan, maar de dialoog te zoeken, kun je ook in het bedrijfsleven effectiever opereren. Joost Maassen werkt als mediator, consultant en trainer voor Kyden Conflictmanagement & Leiderschap. Zijn lijfspreuk: ‘Ik heb mij beijverd het menselijk handelen niet te bespotten, niet te betreuren, noch te verwensen, maar te begrijpen.’ Dat schreef Spinoza in 1670 in het anoniem gepubliceerde werk Tractatus theologico-politicus en het is niet alleen voor mediators nog steeds een belangrijk uitgangspunt en een waardevolle gedachte om aan vast te houden.
Als advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek deed Maassen ervaring op met de klassieke, confrontationele conflicthantering in de zakelijke context, die erop gericht is elkaar of een rechter of andere beslissers te overtuigen. Als consultant werving en selectie en partner bij het aan Egon Zehnder International gelieerde YESS leerde hij het bedrijfsleven op een andere manier kennen, waarna hij besloot zich niet als advocaat maar als Negotiation and Conflict Engagement Professional te richten op het bevorderen van effectievere, op dialoog en samenwerking gerichte vormen van conflicthantering bij mensen in het hem welbekende bedrijfsleven en de juridische professies. Juist hen de basishouding aanleren om te luisteren, geïnteresseerd te zijn in de ander en niet alleen of primair te be- of veroordelen vond hij een belangrijke uitdaging. ‘Van nature is de mens nu eenmaal geneigd snel te oordelen en dat is in veel gevallen niet heel erg en zelfs noodzakelijk om te overleven. Maar in het geval van een conflict is dit voordeel toch echt overwegend een nadeel. Zeker als het conflict heel ingewikkeld wordt, hebben mensen de sterke behoefte in debat te gaan. Ze staren zich vervolgens blind op hun eigen argumenten en standpunten. Ze luisteren niet meer naar elkaar waardoor waardevolle informatie, die gunstig kan zijn voor begrip van de situatie, verloren gaat en de bereidheid om elkaar iets te gunnen of iets voor elkaar te betekenen afneemt,’ stelt Maassen. ‘De lol van mediation is nu juist dat betrokkenen gaandeweg beter inzicht krijgen in waar het nou precies om gaat, niet steeds zichzelf en elkaar in de weg zitten en stapsgewijs steeds meer mogelijkheden ontdekken. Daarmee neemt ook de bereidheid toe om samen te werken aan een gezamenlijke oplossing en daarvoor waar nodig ook een stap naar elkaar toe te zetten. En dat is dan vaak heel zakelijk, uit welbegrepen eigen belang. Of, dankzij goede – al dan niet door een mediator begeleidde – onderhandelingen, beter begrepen eigen belang. Dat geeft helemaal niet. We zijn er niet mee bezig om van de mensen heiligen te maken.’
Voor de ICC, dat zich tot taak stelt de vrije wereldhandel en daarmee de wereldvrede te bevorderen, is Joost Maassen sinds 2014 als vrijwilliger en jurylid verbonden aan de International Commercial Mediation Competition (ICMC). De ICC biedt naast arbitrage ook mediation aan om in grensoverschrijdende conflicten tussen bedrijven onderling of tussen bedrijven en staten te bemiddelen. Het ICMC is een jaarlijks terugkerend evenement in Parijs waar Maassen jonge business- en rechtenstudenten uit meer dan vijftig landen begeleidt om zich te bekwamen in het omgaan met een zakelijk conflict en leiderschap. De studenten mogen laten zien hoe effectief zij als vertegenwoordigers van conflictpartijen onder begeleiding van ervaren mediators met elkaar kunnen onderhandelen . ‘Het is geweldig om met deze jonge generatie aan de slag te gaan en hen te inspireren. Afgelopen februari was de hele competitie online, maar ik kijk ernaar uit om volgend jaar weer live mee te kunnen doen.’
De mediationopleiding die Kyden aanbiedt is een uitstekend middel om je als mediator, als neutrale derde partij, te trainen, maar is ook waardevol om vaardiger te worden in conflictsituaties als je zelf een van de partijen bent of vertegenwoordigt. ‘Advocaten worden betere advocaten als ze zelf ook mediator zijn of hierover kennis hebben opgedaan en vaardigheden hebben ontwikkeld, is mijn stellige overtuiging. Ze verbreden hun repertoire, leren de belangen van hun eigen cliënten en van wederpartijen beter doorgronden en daar effectiever mee om te gaan’.